Tormod Torfæus - Przyjaciel królów, twórca największego w historii leksykonu norweskiego.

#kaftanblady Stavanger KaftanBlady 26.03.2019 http://Kaftanblady.com

Jak to było z odkryciem Ameryki…

Dzisiaj chcę przedstawić wam kolejną niezwykłą i niebywale barwną postać związaną z historią Norwegii i regionu Rogaland.

Tormod Torfæus, urodził się 23 maja 1636 roku w Engey pod Reykjavikiem na Islandii. Jego Islandzkie imię brzmiało Thormodur Torfason, ale swoje dzieła zawsze podpisywał jako Tormod Torfæus. Tormod był nadprzeciętnie inteligentnym człowiekiem. W wieku 19 lat, ukończył studia teologiczne w Kopenhadze, ale studiował tam także języki starożytne i historię. Kiedy ukończył 24 lata, został poproszony przez Króla Frederika 3 ( w latach 1648 – 1680 władca Danii, Norwegii, Islandii i Grenlandii), o przetłumaczenie starych islandzkich manuskryptów. Tormod zamieszkał w zamku gdzie na rozkaz króla przygotowano dla niego pracownię. Król Frederik był bardzo zainteresowany jego pracą i często odwiedzał Tormoda w pracowni. Zadowolony z jego postępów i sumienności, Król dał mu nowe zadanie, by udał się na Islandię, odszukał i zebrał więcej starych manuskryptów Islandzkich.

(nawiasem mówiąc, manuskrypty z Islandii to nieprawdopodobnie ciekawa lektura, w której znajduje się ogrom wiedzy na temat historii Norwegii, dawnych nordyckich wierzeń, pisma runicznego i innych cennych treści. Znajduje się wśród nich między nimi taki kąsek, jak słynna księga zaklęć i run - Galdrastafir ).

Zadanie jakie powierzył Tormodowi Król Frederik, pochłonęło go całkowicie. Często podróżował między Reykiavikiem a Stavanger, wędrując w poszukiwaniu manuskryptów. Kiedy miał 29 lat, poznał wdowę Annę stangeland urodzoną w Stavanger, która była starsza od niego o 16 lat i miała duże gospodarstwo na wyspie Karmøy w Kopervik. Wkrótce Tormod i Anna pobrali się, i od tej pory mieszkali razem w Kopervik, gdzie Tormod dalej opracowywał zgromadzone przez siebie manuskrypty. Tormod i Anna mieszkali razem przez 30 lat, aż Anna zmarła w 1695 roku. Kiedy Tormod miał 73 lata, ożenił się ponownie ze swoją gospodynią, Anną Hansdatter ze Stavanger.

Tormod był znaną i szanowaną postacią wśród lokalnej społeczności, między innymi dlatego, że jak mawiano, był bardzo czuły na punkcie sprawiedliwości. Ta jego cecha sprawiała, iż często angażował się w pomaganie innym ludziom. Między innymi brał udział w procesie kobiety Turid Litlasund, która została oskarżona o czary i groziła jej kara śmierci przez spalenie na stosie. Jako jej obrońca, Tormod wykazał, że oskarżenie było bezpodstawne i opierało się na plotkach powtarzanych przez ludzi pod wpływem alkoholu. To doprowadziło do uniewinnienia kobiety.

Niestety ta sama cecha która pchała Tormoda do pomagania ludziom, stała się jego przekleństwem. Tormod wmieszał się w kłótnię między jednym z swoich krewnych a porywczym Islandczykiem. Kłótnia przerodziła się w bójkę, w wyniku której Tormod zakłuł Islandczyka mieczem. Tormod utrzymywał, że działał w obronie własnej, mimo to oskarżony o morderstwo, z wyrokiem śmierci trafił do więzienia. Wtedy zwrócił się do króla z prośbą o ułaskawienie, które po roku spędzonym w więzieniu otrzymał. Ułaskawiony powrócił do swojego gospodarstwa na Karmøy, ale piętno popełnionej zbrodni odcisnęło się na jego osobowości. Jego przyjaciele wspominali, że nad łożem w jego sypialni wisiały lśniące srebrzyście miecze Tormoda. On sam powiadał „ilekroć na nie patrzę, widzę mój grzech”.

W 1682 r. Tormod zwrócił się do króla duńskiego, Christiana V, o przydzielenie mu funkcji kronikarza historii Norwegii. Król znając jego prace, przystał na tę prośbę i mianował go Historiografem dla Norwegii. Od tego momentu Tormod zaczął prace na swoim największym życiowym dziełem „Historia rerum Norvegicarum” które zostało ukończone w 1711 roku. Jest to obszerne cztero tomowe dzieło, traktujące o historii Norwegii od „okresu legendarnych tajemnic” aż do roku 1387. Tormod opublikował wiele dzieł historycznych jako dodatki do głównego „Historia rerum Norvegicarum”. Jeden z tych dodatków, poświęcony został „Vinlandii”. Vinland czyli starsza nazwa części wschodniego wybrzeża Ameryki Północnej, odkrytej przez Leiv Eiriksson około roku 1000nego. Historia „Vinlandiae antiqua” to pierwsza praca, która w sposób naukowy omawia odkrycie Vinlandii, oraz próbuje dociec gdzie dokładnie znajduje się miejsce odkryte przez Leiv Eirikssona.

Ludvig Holberg, twórca duńskiego języka literackiego, powiedział o dziele „Historia rerum Norvegicarum”, że jest to najpiękniejsze i najbardziej niezwykłe dzieło historyczne jakie ujrzał świat.

W 1706 roku Torfeus został dotknięty chorobą, która pozbawiła go zdolności do pracy aż do śmierci 31 lipca 1719 roku, miał wtedy 83 lata. Został pochowany pod zdobioną kamienną płytą w chórze w kościele Olava w Avaldsnes wraz ze swoimi dwiema żonami. Popiersie Tormoda Torfæusa znajduje się w parku w Kopervik, który był kiedyś jego własnością. Postawiono je ku pamięci Tormoda Torfæusa w 1936 roku.

Stavanger KaftanBlady 26.03.2019 http://Kaftanblady.com